Immunoprofilaktyka u wcześniaków. Szczepienia i profilaktyka chorób zakaźnych u wcześniaków, współpraca z pediatrą i innymi specjalistami

Opieka nad matką i dzieckiem

Jeśli chodzi o zapobieganie chorobom zakaźnym u dzieci, nasze postępowanie powinno rozpoczynać się wcale nie w momencie, gdy dziecko się urodzi, a znacznie wcześniej. Przygotowując się do zajścia w ciążę, warto skontrolować stan zdrowia, a odbycie zwykłej wizyty kontrolnej 
u lekarza ginekologa to absolutna podstawa. Przed tak ważnym przedsięwzięciem, jakim jest macierzyństwo, warto zajrzeć do książeczki zdrowia (lub karty szczepień) i upewnić się, czy nasz własny kalendarz szczepień jest kompletny. 

Patrząc pod kątem ciąży, nie bez znaczenia jest szczepienie przeciwko różyczce, które jest obowiązkowe. Dodatkowo, biorąc pod uwagę konsekwencje, jakie niesie w okresie ciąży i okołoporodowym zachorowanie na ospę, ważne jest posiadanie informacji, czy jest się po jej przechorowaniu. Jeśli ktoś ospy nie przechodził, konieczne jest wykonanie szczepienia przeciwko tej chorobie. Co ważne, szczepienia przeciwko ospie i różyczce powinny być wykonane od miesiąca do trzech wcześniej niż poczęcie, w zależności od zastosowanego preparatu. Jest to bardzo istotne z punktu widzenia logistyki i planowania. Inne szczepienia, które należy uzupełnić przed planowaną ciążą, to: odra, świnka, WZW B (w okresie rozrodczym nadal są roczniki, wśród których szczepienie to nie było obowiązkowe), grypa czy COVID-19. Chcąc maksymalnie zabezpieczyć swoje przyszłe dziecko, warto zwrócić uwagę na możliwość nosicielstwa wirusa HIV, WZW B i C czy kiły. Badania laboratoryjne są w stanie odpowiedzieć na pytania w tej kwestii, a dzięki nim można rozpocząć ewentualne leczenie. Testy te wykonywane są obowiązkowo również w okolicach 10. tygodnia ciąży, jednak wykrycie tak poważnych chorób już w ciąży często uniemożliwia podjęcie najefektywniejszych form leczenia, stąd tak istotna jest znajomość własnego stanu zdrowia wcześniej, już na etapie 
planowania. 

Oczywiste jest, że zachodząc w ciążę, kobieta nie ma w planie rodzić przedwcześnie, dlatego okres ten tak naprawdę dla każdej kobiety powinien wiązać się z dbałością o siebie i wywiązywaniem się z zaleceń lekarskich. Standard Opieki Okołoporodowej obliguje osoby sprawujące opiekę nad ciężarną do przekazania informacji na temat szczepień zalecanych w okresie ciąży. Podążając za szczepienia.info, według najnowszych rekomendacji zaleca się ciężarnym szczepienia szczepionkami inaktywowanymi, czyli przeciwko: krztuścowi, grypie, covidowi i RSV. Kwalifikacją do szczepienia przeciwko tym chorobom zajmuje się lekarz rodzinny lub ginekolog. Należy uświadamiać pacjentkom możliwość wykonania każdego z tych szczepień w przychodni lekarza rodzinnego (POZ), niekoniecznie na zalecenie lekarza prowadzącego ciążę, ale w porozumieniu z nim. I tak, szczepienie przeciwko grypie winno być wykonywane z uwzględnieniem pory roku i dostępności odpowiedniego preparatu, który będzie najskuteczniejszy w danym sezonie. Wykonuje się je zwykle w trzecim trymestrze. 

Szczepionka przeciw grypie chroni kobietę w ciąży przed zachorowaniem na grypę wywołaną czterema wirusami, a dalej – przeniesieniem choroby na nowo narodzone dziecko. Dodatkowo przechorowanie grypy w ciąży może wikłać jej przebieg i skracać czas trwania ciąży, doprowadzając do porodu przedwczesnego. Podobnie wygląda sytuacja ze szczepieniem przeciwko COVID-19, które chroni przed zachorowaniem matkę i noworodka, zapobiegając przeniesienia na niego wirusa. Ta choroba również znacząco wpływa na przebieg ciąży, z przyczynieniem się do porodu przedwczesnego włącznie. 

Szczepionka przeciw krztuścowi wykonywana jest preparatem typu Tdap z obniżoną zawartością antygenów krztuśca i błonicy. Krztusiec jest chorobą wysoce zakaźną, a ostatnie miesiące przynoszą bardzo niepokojące informacje o nagłym wzroście zachorowań. Pierwsze szczepienia niemowląt odbywają się od ok. drugiego miesiąca życia, a okres je poprzedzający jest tym, w którym zachorowanie może mieć skutek śmiertelny. Dlatego tak pomocne okazuje się szczepienie ciężarnej w trzecim trymestrze, kiedy transfer przeciwciał przez łożysko jest największy i istnieje największa szansa na przekazanie ich do płodu, a dalej na zwiększenie w jakimś stopniu jego odporności. Z dużym niepokojem odnotowuje się w ostatnich latach wzrost liczby zakażeń wirusem RSV, który u osób dorosłych zwykle przebiega jako łagodna infekcja dróg oddechowych, a u niemowląt i dzieci do drugiego roku życia miewa ciężki przebieg, często wiążący się z hospitalizacją. Od niedawna na polskim rynku zarejestrowana jest szczepionka przeciwko RSV, którą można podawać kobietom w ciąży w celu ochrony narodzonego dziecka przed tą infekcją. Szczepienie to powinno być wykonane w ostatnim trymestrze, jednak na tyle wcześnie, by wyprodukowane przez matkę przeciwciała zdążyły zostać przekazane do płodu. Tak naprawdę nadchodzący sezon infekcyjny będzie pierwszym, w którym możemy liczyć na jej działanie. Pomimo niemałej ceny, zainteresowanie nią jest spore, a barierę na chwilę obecną stanowi słaba dostępność preparatu. 

W tym miejscu należy podkreślić, że szczepienia w ciąży, jak w żadnym innym okresie życia, przynoszą korzyści zarówno dla matki, jak i dziecka. Możliwość wystąpienia odczynów poszczepiennych jest taka sama jak w grupie kobiet niebędących w ciąży, ale korzyści płynące z zaszczepienia się są znacznie większe niż ryzyko ewentualnych powikłań. Wydaje się...

Dalsza część jest dostępna dla użytkowników z wykupionym planem

Przypisy