Problemy intymne kobiet po porodzie siłami natury oraz cesarskim cięciu
Aby omówić okres poporodowy, warto nakreślić ogólną skalę problemów z jakimi mogą borykać się kobiety w różnym wieku.
W 2023 r. przeprowadzono badanie ankietowe wśród kobiet, które ujawniło skalę problemu [1].
Główne trudności, jakie wymieniają kobiety, to:
- suchość pochwy – 86%,
- dyskomfort podczas stosunku – 54%,
- podrażnienie – 44%,
- pieczenie – 43%,
- świąd – 33%,
- ból – 26%.
Suchość pochwy i dyskomfort podczas stosunku zgłaszały kobiety w każdym wieku. Aż 24% kobiet doświadcza tych dolegliwości od kilku lat.
Skala problemu suchości pochwy dotyczy:
- około 15% kobiet poniżej 30. roku życia,
- 21% kobiet w wieku 31–40 lat,
- 16% kobiet w wieku 41–50 lat,
- 26% kobiet w wieku 51–60 lat.
Czyli kobiety w okresie życia potencjalnie rozrodczym stanowią grupę około 36%, a biorąc pod uwagę przesunięcie wieku rodności polskich kobiet – znacznie więcej. Dlatego warto o tym rozmawiać, bo problem jest ogromny.
Przygotowanie krocza do porodu
Na poporodową kondycję pochwy i krocza wpływ ma wiele czynników. Jednym z nich jest dobre przygotowanie do porodu, konsultacja uroginekologiczna w okresie ciąży i potem po porodzie oraz kompleksowe przygotowanie mięśni dna miednicy i krocza z zastosowaniem żelu z drobnocząsteczkowym kwasem hialuronowym. Masaż jest ważnym elementem przygotowania krocza. Współżycie seksualne także jest formą przygotowania krocza i MDM (mięśni dna miednicy) do porodu i połogu [3].
Samo ćwiczenie mięśni nie wystarczy, a nieumiejętnie prowadzone ćwiczenia mogą zaszkodzić. Wiele kobiet ma w obrębie dna miednicy wzmożone napięcie, które wpływa na komfort życia, współżycia oraz na przebieg porodu. Nadmierne napięcie mięśni zwiększa ryzyko nacięcia krocza oraz może zaburzyć postęp porodu w I i II fazie i zwiększyć ryzyko ciecia cesarskiego. Ryzyko urazów krocza zwiększa się w sytuacji porodów zabiegowych, makrosomii płodu, przedłużonego II okresu porodu, porodu z rączką oraz dużej medykalizacji porodu (zwłaszcza indukcja porodu przed terminem).
Problem numer jeden – suchość pochwy
Suchość pochwy to zmniejszone nawilżenie, uczucie szczypania lub/i pieczenia podczas stosunku, swędzenie i bolesne otarcia. Suchość pochwy to nie tylko dyskomfort podczas stosunku, ale także przyczyna infekcji pochwy i dróg moczowych. Dlatego tak ważne jest zadbanie o odpowiednie nawilżenie tych miejsc.
W warunkach fizjologicznych nie występuje suchość pochwy.
Wydzielina pochwy jest białawo-mleczna lub przezroczysta, w zależności od fazy cyklu, rzadka do gęstej, nie pachnie i ma kwaśne pH – od 3,8 do 4,4.
Śluz pochwowy utrzymuje elastyczność i wilgotność pochwy, chroni miejsca intymne przed otarciami i stanowi pierwszą linię obrony przed kolonizacją patogenów bakterii, grzybów i wirusów.
W trakcie zbliżenia, w miarę jak rośnie podniecenie, zwiększa się wydzielanie śluzu szyjkowego. Uwalniana do pochwy wydzielina umożliwia odbycie stosunku.
Gdy jest za sucho, w czasie penetracji pojawia się dotkliwy ból, pieczenie i brak satysfakcji z życia intymnego. Ból może być związany z podrażnieniem lub uszkodzeniem błony śluzowej pochwy, która jest pozbawiona ochrony i przez to bardziej wrażliwa bez naturalnego nawilżenia. Takie odczucia często są przyczyną unikania współżycia lub wręcz uniemożliwiają stosunek. Dodatkowo strach przed bólem zwiększa napięcie psychiczne i zmniejsza libido.
Przyczyny suchości pochwy
Suchość pochwy najczęściej występuje u kobiet po porodzie, w okresie laktacji, po histerektomii, po chemioterapii, w trakcie menopauzy oraz po zabiegach ginekologicznych, ale także w drugiej fazie cyklu tuż przed miesiączką. Poza tym suchość pochwy może być wynikiem infekcji pochwy, stanów zapalnych miednicy mniejszej, zaburzeń hormonalnych, stosowania antykoncepcji hormonalnej oraz chorób ogólnoustrojowych, jak np. niewyrównana niedoczynność tarczycy, cukrzyca, astma.
Oczywiście najważniejsze jest leczenie przyczynowe, ale konieczne jest ograniczenie objawów do czasu ustalenia przyczyny.
Problemy okresu poporodowego
Połóg to nie tylko 6 tygodni intensywnego gojenia ran poporodowych, ale także minimum 9 miesięcy, a niekiedy 18 miesięcy cofania się ciążowych zmian, jakie zaszły w organizmie kobiety.
Przebyte ciąże, zwłaszcza liczne powyżej 20 hbd, oraz porody – niezależnie czy drogą pochwową, czy drogą cięcia cesarskiego – mogą sprzyjać obniżeniom. W uroginekologii obniżenia dotyczą pochwy, macicy, odbytnicy, odbytu, prowadząc do poważnych konsekwencji, m.in. nietrzymania moczu i stolca. Poza suchością pochwy, inne przyczyny bolesnego współżycia mogą być bardzo skomplikowane i wieloczynnikowe, jak np. vulvodynia. W okresie połogu warto skorzystać z konsultacji terapeuty uroginekologicznego, a po zakończonym połogu lub w przypadku niepokojących objawów niezbędna jest wizyta u lekarza ginekologa. Dzięki interdyscyplinarnej współpracy położnej z innymi specjalistami pacjentka otrzyma profesjonalną pomoc.
Dolegliwości poporodowe a współżycie kobiet w świetle badań
W jednym z badań ból podczas pierwszego współżycia po porodzie zgłaszało 85% kobiet. Dyspareunię zgłaszało 44,7% kobiet w 3 miesiącu po porodzie, stopniowo odsetek kobiet zgłaszających ból malał do 28,1% kobiet w 12 miesiącu po porodzie i wynosił nadal około 23% w 18 miesiącu po porodzie. Bolesne współżycie jeszcze przed ciążą zgłaszało 27,4% kobiet.
Z badań Filipek i wsp. Wynika, że pierwszemu zbliżeniu towarzyszył brak podniecenia (62%), strach (42%), niechęć do stosunku oraz ból (około 60%). Wynik badania wykazał, że 75% kobiet nie miało satysfakcji ze wznowionej aktywności seksualnej [4].
Wyniki badań kobiet w Iranie wskazują, że na częstość podejmowania relacji seksualnych mają wpływ między innymi: obniżone libido, brak nawilżenia okolic intymnych, brak satysfakcji seksualnej oraz dyspareunia, zwłaszcza dotycząca kobiet rodzących drogą cięcia cesarskiego ze wskazań nagłych oraz po porodach zabiegowych. W badaniach przeprowadzonych przez Sipińskiego i wsp. powyższe przyczyny obniżonej aktywności seksualnej potwierdziło 67% respondentek. Również prospektywne badanie ponad 1500 pacjentek z 6 australijskich szpitali położniczych potwierdziło utrzymującą się dyspareunię po 6 miesiącach oraz nadal po 18 miesiącach od porodu po cesarskim cięciu ze wskazań nagłych lub po porodach zabiegowych w porównaniu z kobietami po porodach naturalnych z ochroną krocza lub z małym pęknięciem [5].
Laktacyjna gra hormonów
Suchość pochwy w okresie laktacji i karmienia piersią to powszechny problem. Doświadczają jej kobiety po porodzie drogami natury, jak i po cięciu cesarskim z powodu połogowej gry hormonalnej. Winna jest prolaktyna, która odpowiedzialna jest za produkcję mleka.
Suchość pochwy ma związek także ze spadkiem poziomu estrogenów, a prolaktyna powoduje nie tylko zmniejszenie nawilżenia pochwy, ale także spadek libido, co w znaczącym stopniu może przekładać się na życie seksualne.
Jeśli kobieta nie karmi lub jest na etapie zakończenia karmienia, organizm potrzebuje około 3 miesięcy, by powrócić do równowagi hormonalnej.
Ból w okresie poporodowym
Niezależnie od drogi porodu, gojące się rany są bolesne i w dużym stopniu wpływają na komfort życia.
Ciekawe, że wiele kobiet, a nawet par, wybiera poród drogą cięcia cesarskiego, żeby uniknąć uszkodzeń, a tymczasem kobiety po cięciach cesarskich częściej doświadczają bolesnego współżycia niż kobiety po porodach drogami natury.
Najrzadziej bóle pojawiają się u kobiet, które rodziły drogami i siłami natury z ochroną krocza, nieco częściej u kobiet po cięciu cesarskim, a najczęściej u kobiet po porodach powikłanych, zabiegowych.
Dodatkową kwestią jest fakt nacięcia krocza oraz technika zszycia rany. Zdarza się usłyszeć podczas szycia: „i jeszcze taki dodatkowy szew mężowski”. To nie przysługa, tylko okaleczenie – by tkanka mogła się swobodnie goić, musi mieć przestrzeń, a więc rana nie może być zszyta zbyt ciasno. Blizna może dawać dolegliwości w zależności od tego, jak goiła się rana. Czasami nie boli, ale ciągnie, piecze, kłuje. Rana a później blizna może być przyczyną bólu podczas siedzenia, może także dawać o sobie znać podczas mikcji lub defekacji. Jest przyczyną lęku i zmniejszenia libido, może zwiększać dyskomfort współżycia.
Najważniejsza jest higiena, częsta zmiana wkładek, wietrzenie rany, a wspomagająco w okresie gojenia zszytego krocza warto sięgnąć po emulsję z drobnocząsteczkowym kwasem hialuronowym do codziennej higieny intymnej.
Ból podczas współżycia
Ból podczas seksu po porodzie drogami natury może wynikać z obecności blizny, zwłaszcza jeśli wystąpiły powikłania gojenia się rany. Blizna jest twarda i ogranicza ruchomość wszystkich sąsiadujących tkanek.
Ból podczas seksu po porodzie drogą cięcia cesarskiego jest związany ze zrostami, co w jeszcze większym stopniu niż blizna po episiotomii wpływa na ruchomość tkanek. Po operacji powstały zrosty wewnątrzbrzuszne, zrosty powięziowo-mięśniowe, które mogą być przyczyną: przewlekłych bólów podbrzusza, niedrożności jelit, zaparć, bolesnych stosunków płciowych, powikłań przy kolejnych operacjach z powodu znacznie utrudnionego dostępu chirurgicznego do operowanych narządów.
Dolegliwości bólowe podczas zbliżenia mogą opóźnić powrót do współżycia lub unikanie seksu.
Często przyczyną bolesnego współżycia jest suchość pochwy.
Specjaliści polecają kobietom po porodzie stosowanie produktów nawilżających błonę śluzową pochwy. Pozwala to na zachowanie wilgotnej warstwy, która jest niezbędna dla prawidłowego funkcjonowania narządów płciowych i satysfakcji seksualnej.
Pierwsza pomoc przy współżyciu – terapia dopochwowa
Jeśli dyskomfort podczas współżycia pojawia się mimo pobudzenia seksualnego warto rozważyć stosowanie preparatów o wskazaniach medycznych wspierających długotrwałe nawilżenie pochwy.
Niezastąpione w takiej sytuacji są preparaty w formie żelu z drobnocząsteczkowym kwasem hialuronowym.
Kwas hialuronowy jest naturalnym budulcem organizmu ludzkiego. Kwas hialuronowy, wiążąc się z wilgotną wydzieliną błony śluzowej pochwy, tworzy na jej powierzchni żelową powłokę. Stanowi ona barierę ochronną, zabezpieczającą błonę śluzową i stwarzającą odpowiednie warunki do aktywacji naturalnych mechanizmów regeneracyjnych i obronnych. W ten sposób utworzony filtr przywraca naturalną wilgotność, ułatwia i przyśpiesza procesy gojenia.
Najważniejsze, by preparat był na bazie wody oraz kwasu hialuronowego, bezbarwny, bez zbędnych składników dodatkowych, dający dobry poślizg i wsparcie okolic intymnych. Dodatkowo nie powinien wpływać na skuteczność prezerwatywy.
Preparaty zawierające drobnocząsteczkowy kwas hialuronowy zwiększają komfort współżycia dzięki optymalnemu nawilżeniu pochwy oraz zewnętrznych okolic intymnych.
Drobnocząsteczkowy kwas hialuronowy
Na czym polega wyższość drobnocząsteczkowego HA nad wielkocząsteczkowym i po co te rozważania?
Kwas hialuronowy naturalnie występuje w wielu tkankach, skórze i płynach ustrojowych, gdzie zapewnia odpowiedni poziom nawilżenia. Jego działanie polega m.in. na wiązaniu wody oraz naprawie uszkodzonego nabłonka. Dlatego doskonale sprawdza się przy problemie suchości pochwy
i przywróceniu naturalnej wilgotności w okolicach intymnych.
Działanie kwasu hialuronowego polega na wiązaniu wody oraz naprawie uszkodzonego nabłonka. Dlatego doskonale zmniejsza dyskomfort spowodowany suchością błony śluzowej pochwy, przywracając jej naturalną wilgotność.
Z punktu widzenia terapii uroginekologicznej dobrze nawilżona śluzówka jest gwarancją skuteczniejszej terapii manualnej, dobre nawilżenie zwiększa komfort kobiety podczas badania i terapii.
Drobnocząsteczkowy kwas hialuronowy wspiera procesy regeneracji oraz posiada długotrwałe właściwości nawilżające.
Drobnocząsteczkowy HA w badaniach
W porównaniu do wielkocząsteczkowego kwasu hialuronowego, drobnocząsteczkowy HA w uszkodzonej tkance przechodzi z fibroblastami do uszkodzonego miejsca
i uczestniczy w tworzeniu „rusztowania” w ranie.
- Aktywna migracja fibroblastów zapewnia najwyższą skuteczność w regeneracji uszkodzonej błony śluzowej – im aktywniejsza migracja fibroblastów tym szybsza regeneracja.
- Aktywacja proliferacji keratynocytów – po zastosowaniu drobnocząsteczkowego HA obszar rany zmniejszył się o 94%.
Drobnocząsteczkowy HA zapewnia wielokierunkowe działanie nawilżenia i regenerację.
Skuteczność w procesach gojenia jest 10-krotnie wyższa niż w przypadku wielkocząsteczkowego [2].
Podsumowanie
Suchość pochwy może pojawić się w każdym wieku. Niezależnie od przyczyny, warto wspierać błonę śluzową pochwy preparatami z drobnocząsteczkowym kwasem hialuronowym.
Piśmiennictwo:
- Badanie Mucovagin globulki/żel zlecone przez firmę Verco S.A., zrealizowane w gabinetach lekarskich podczas wizyt lekarskich za pomocą anonimowych ankiet. Wielkość próby: N = 87. Badanie zostało zrealizowane we wrześniu 2023 r.
- Ghazi K., Deng-Pichon U., Warnet J.M., Rat P., Hyaluronan fragments improve wound healing on in vitro cutaneous model through P2X7 purinoreceptor basal activation: role of molecular weight. PLoS One. 2012; 7(11): e48351.
- Calais-Germain B., Dno miednicy – ciąża, poród, połóg. Anatomia i ćwiczenia, Wydawnictwo WSEiT, Poznań 2021.
- Filipek K., Marcyniak M., Kuran-Ohde J., Jakość współżycia płciowego kobiet 6 miesięcy po porodach drogami natury a samoocena stanu sromu i krocza, „Seksuologia Polska” 12(2), 2014, 58–63.
- Sipiński A., Kazimierczak M., Ciesielska B., Ocena zachowań seksualnych kobiet karmiących, „Seksuologia Polska” 3(2), 2005, 52–59.
